Vørunr. | Vørunavn | Eind | Mynd | Prísur v/MVG |
---|
Arkitekturin, ið teknaði Fríðrikskirkjuna, er havnamaðurin Høgni Würdig Larsen (f. 1951).
Útgávudagur: 14-09-1998
Vørunr.: PPA993738
Virði: 9,00
Vit vita ikki hvussu nógvar kirkjur hava verið á Nesi, og heldur ikki, hvussu
gomul kirkjubygd Nes er. Fyrsta kirkjan, sum er nevnd í skrivaðum skjølum, er
bygd millum 1679 og 1691, meðan Jacob Christensøn Klinte var sóknarprestur í
Eysturoynni. Hon er tó neyvan hin fyrsta. Skjalprógva er, at prestur hevur búð
á Nesi síðani 1541, og er tí hugsandi, at kirkja í øllum førum hevur verið har
síðani tá. Í fyrstu innskriving í Regnskabsbogen, dagfest 4. mars 1691, stendur
'Kirchen har ieg af ny ladet opbygge....'. Hetta kann geva okkum eina ábending
um, nær kirkjan er bygd. Henda kirkjan varð standandi til 1715, tá ið nýggj
kirkja varð bygd.
Av roknskapi sæst at kirkjan frá 1715 hevur staðið sjey ár við ongum torni,
helst tí at tørvur hevur verið á peningi. Kostnaðurin fyri tornið var næstan
triðingurin av samlaða byggikostnaðinum. Orsøkin til lutfalsliga høga kostnaðin
fyri tornið kemst av, at tað einans var úr timbri. Stórur partur av útveggunum
vóru úr gróti og var hetta heldur lættari og bíligari at fáa hendur á. Henda
kirkjan stóð til 1761.
Árið eftir varð nýggj kirkja bygd. Hon var gjørd úr timbri og er møguliga
fyrsta trækirkjan á bygd í Føroyum. Í Havn varð bygd ein trækirkja í 1609. Tá
kirkjan varð niðurtikin í 1843, varð allur tann nýtiligi viðurin fluttur við
báti inn á Saltnes, har skúli varð bygdur.
Kirkjan, sum nú er á Nesi, stendur á somu grund, sum allar tær undanfarnu
kirkjurnar. Hon er bygd í 1843, meðan Christian Benedictus Garde var prestur í
Eysturoynni og føroya próstur.
Gamla Nes kirkjusókn var av Nesi inn á Skipanes. Í dag eru tað bygdirnar Nes,
Toftir, Saltnes og Æðuvík, ið mynda kirkjusóknina. Tann stóri fólkavøksturin í
sóknini hevur ført við sær, at Nes kirkja við tíðini er vorðin ov lítil og at
tørvur var á nýggjari kirkju.
Tá ið avgjørt varð, hvar nýggja kirkjan skuldi reisast, vórðu fleiri møguleikar
havdir í huga. T.d. varð dentur lagdur á, at kirkjan lá nær fólkinum, at hon
sást væl og at klokkan kundi hoyrast av øllum. Í fleiri ár varð roynt at finna
rætta staðið til kirkjuna, og í seinna helmingi av 80'unum varð farið undir at
savna pening inn til nýggju kirkjuna, sum stóð liðug í 1994.
Nýggja kirkjan - Fríðrikskirkjan - er uppkallað eftir Frederik Petersen,
vanliga nevndur Fríðrikur Petersen, ið var próstur á Nesi frá 1900 til 1917.
Hann varð borin í heim á Saltnesi í 1853, har pápi hansara, Jóhannes Petersen,
var lærari og deknur við kirkjuna á Nesi. Umframt virki sítt innanfyri
kirkjuna, tók Fríðrikur Petersen nógv lut í politikki. Hann var løgtingsmaður í
nógv ár og sat hartil sum landtingsmaður fyri Føroyar í fleiri ár.
Í 1906 var hann við til at stovna Sambandsflokkin, og sat hann sum formaður til
hann doyði í 1917.
Umframt at vera próstur og politikari var Fríðrikur eisini dugnaligt skald.
Millum kendastu sálmarnar, ið hann hevur latið úr hondum, er 'Gleðilig jól'
(1891), 'Tíðin rennur sum streymur í á' (1892) og 'Deyði hvar er nú broddur
tín' (1900). Hann týddi eisini 'Faðir vár' til føroyskt í 1892. Fríðrikur
Petersen varð sligin til riddara av Dannebrog í 1907.
Gamla kirkjusóknin á Nesi var í mong ár karmur um føroyska próstasætið.
Reiðiliga helmingin av tíðini, próstadømi í Føroyum vardi, var prósturin
búðsitandi á Nesi. Ein hin kendasti prósturin á Nesi var Heini Havreki. Hann
sat sum próstur í tíðarskeiðinum 1557-1566 og var sostatt fyrsti próstur í
Føroyum.
Arkitekturin, ið teknaði Fríðrikskirkjuna, er Havnamaðurin Høgni Würdig Larsen
(f. 1951). Eftir at Høgni W. Larsen var liðugur við arkitektútbúgving sína á Kunstakademiets
Arkitektskole í 1979, fór hann til Helsingfors í Finlandi, har hann tók
eitt-ára útbúgving á Tekniska Høgskolen. Í 1982 læs hann eitt ár á Nordiska
Instituttet för Samhällsplanering í Stockholm.
Tá ið Nes Kirkjusókn í 1991 skrivaði út eina arkitektakapping í sambandi við at
nýggj kirkja skuldi byggjast í sóknini, átti Høgni W. Larsen eitt av
uppskotunum. Krøvini til kirkjuna vóru, at hon skuldi rúma 400-600 fólkum og at
byggikostnaðurin ikki varð hægri enn 15 mill. kr.. Dómsnevndin metti uppskotið
hjá Høgna at vera stílreint og í tráð við gamlan føroyskan byggisið, og varð
tað valt fram um hini 28 innkomnu uppskotini. Høgni W. Larsen setti í hesum
sambandi á stovn nýtt virki, Arkitektavirkið v/Høgna W. Larsen, sum umframt
teknistovu eisini hevur atelier og verkstað. Grótið til altartalvuna,
altarborðið, prædikustólin og doypifuntin í Fríðrikskirkjuni hevur Høgni W.
Larsen sjálvur tilvirkað á hesum verkstaði.
Kirkjan er sett saman av trimum bygningspørtum. Tann berandi parturin av
bygninginum er gjørdur úr hvítmálaðum jarnbetongi, meðan berandi parturin av
takinum er gjørdur úr hvítbeisaðum límtræi. Innantil eru veggirnir í skipinum
úr hvítmálaðum gassbetongi, meðan altarveggurin er úr pussaðum, hvítmálaðum
jarnbetongi. Gólvið í for- og bakkirkjuni er úr portugisiskum skifer, meðan
gólvið í sjálvum skipinum og aðrastaðni er úr gjøgnumheilum merbauviði
(mahogni).
Innbúgvið í kirkjuni er
eisini teknað av Høgna W. Larsen. Altartalva, altarborð og prædikustólur eru
tilevnað úr svørtum svenskum granitti og messing, meðan doypifunturin er
tilevnaður úr føroyskum stabbabasalti og messing. Altartalvan vigar umleið 6
tons og altarborðið umleið 3 tons. Ljósakrúnur, lampur og ljósastakar eru úr
messing og eru somuleiðis teknað av Høgna W. Larsen.