Rura, rura, barnið ella Góða mamma, kom nú og set teg her hjá mær og aðrir líknandi sangir munnu vera barlast hjá mongum føroyskum barni. Foreldur hava murrað teir umaftur og umaftur fyri at troysta, skapa tryggleika, at fáa barnið at sovna ella bara fyri at syngja.

Elsti barnasangur, vit vita um í Føroyum, man helst vera skjøldrini. Eitt skjaldur er í grundini eitt tvætlirím, sungið við einum sera einføldum lagi. Um skjaldur stendur í orðabókini hjá Føroya Fróðskaparfelag: ”gomul munnborin ríma, at njóra fyri børnum.” Dømi um skjaldur er t.d. Rógva út á krabbaskel og Kú mín í garði.

Fyrst, ið almennir skúlar verða settir á stovn í Føroyum, hava børnini helst sungið danskar sangir. William Heinesen hevur hesa komisku lýsing av sangtímum fyrst í tjúgundu øld: ”Jacob Dahl var også vor lærer i sang. I disse sangtimer, under hvilke der naturligvis kun måtte synges danske sange, var omtrent hele skolen stuvet sammen i et enkelt værelse. Her herskede en ubeskrivelig mangel på luft og et påstyr, som man aldrig kan glemme. Det var begribeligvis umuligt for en enkelt lærer at holde skik på 30-40 vilde krabater, der næsten kun var ude på at gøre fortræd. Dahl prøvede altid først med det gode, men det mislykkedes næsten altid, og så slog han ind på en anden kurs og optrådte med strenghed, uddelte trusler og anmærkninger over en lav tærskel, slog efter de nærmeste urostiftere med violinbuen, hvilket stundom havde til følge, at den flossede op og blev uanvendelig. Det hændte også næsten altid i disse forrykte timer, at en eller to violinstrenge brast, ja, undertiden alle fire, til tøjleløs morskab for hele forsamlingen. Hver gang jeg i en kunsthistorie ser en gengivelse af Michelangelos dommedagsbillede, må jeg tænke på disse sangtimer - på de ulykkeligt sammenpakkede og forvredne menneskekroppe, der i den døvende hede sad, lå og stod på bænke, borde og gulv, vrælende Vift stolt på Codans bølger i vilden sky, mens de kastede papirskugler og viskelædre efter hverandre eller sloges og blødte næseblod, og på den magtesløse lærer, der med svedig pande stod og søgte at fæstne sprungne strenge til sin violin.”

Tá ið Hans Andrias Djurhuus fer undir at yrkja sínar so kendu barnarímur í Varðanum 1914-1919, kemur rættilig gongd á tað, vit kunnu kalla føroyskan barnasang. Ikki so fá føroysk tónaskøld hava sett løg til yrkingar hjá hesum so fólkakæra yrkjara. Regin Dahl gav út eina plátu við sangum eftir H.A. Djurhuus einaferð í sekstiárunum. Við sínum ljósu, lættlyntu orðum og løgum vóru sangirnir hjá Hans Andriasi mest sum einaráðandi heilt upp ímóti sjeytiárunum.

Ikki vóru nógvar føroyskar sangbøkur til taks. Songbók Føroya Fólks, Føroysk Songløg 1 og 2 eftir Waagstein og so sonevnda Starabókin, sum lærarar úr Klaksvík gávu út, tað var alt.

Mitt í sjeytiárunum kom fyrsta føroyska barnapláta út. Nú kom eitt nýtt tíðarskeið, har føroyskur barnasangur rættiliga hevði viðrák. Út komu eisini nýggjar sangbøkur t.d. 100 sangir og Heiðaljóð eftir Andrias Andreassen og Kannubjølluvísur og Barnabros eftir Alexandur Kristiansen. Hesin sami Alexandur Kristiansen eigur orðini til ikki minni enn tríggjar fløguútgávur seinastu árini, nevniliga EplaPetur, GrísaflísaPætur og MánadagsMortan. Alexandur er sannur meistari í at spæla sær við orðum og stuttligum orðamyndum.

Fleiri útgávur av andaligum slagi eru komnar, og onkur barnagarður hevur eisini givið út fløgu, har børnini syngja. Annars finst ein ørgrynna av útgávum av barnasangum, sum børnini rættiliga hava tikið til sín. Nevnast kunnu Á veg til Dreymalands eftir Terja Rasmussen og Anker Eli Petersen, Syngja sama lag eftir Ólav Jacobsen. Nógvir sangir ferðast runt á skúlum og aðrastaðnis uttan tó at verða givnir út t.d. Sleðurokk hjá Regini Paturson.

Seinastu árini hevur ein bólkur av børnum og vaksnum, kallaður Kular Røtur úr Klaksvík, rættiliga gjørt vart við seg. Seinasta skotið man vera Brandur Enni, men hann syngur helst meiri tannáringasangir enn barnasangir.

Hvørja leið man føroyskur barnasangur ganga í framtíðini? Fara børn at tíma, at syngja føroyskar sangir, ella verða tað MTV-sangir við enskum teksti? Hevur tað yvirhøvur nakran týdning, at børn ella vaksin syngja? Summi hava hug at halda, at sangur í t.d. Fólkaskúlanum er komin at gravarbakkanum, men er hetta veruliga so? Sjálvur síggi eg ljóst upp á framtíðina, tí okkara egna mál man vera tað, sum liggur hjartanum næst. Sjálvandi broytast løg og tekstir, og tað eiga tey eisini, tí einki í heiminum stendur í stað. Sigast kann um føroyskan barnasang, at tað grør um gangandi fót.

Pauli Hansen